SORUMLU KİM?

Türk Ulusunun yardımlaşma, acıda ve sevinçte birlik olma duygusu, başka bir ulusta görülmez. Olağanüstü durumlarda kenetlenir, birlik olur, felaketin üstesinden gelir. “Acıların paylaşınca azalacağını” bilir. Son depremde de böyle oldu. Herkes, deprem bölgesine yardım göndermekte yarıştı…

Deprem, yerkabuğunun kırılıp, plakaların yer değiştirmesi sırasında meydana gelen sarsıntıdır, yani doğa olayıdır. Sarsıntının şiddeti binaların yıkılmasına neden olur. Yıkılan binanın altında kalanlar ölür. Deprem değil, bina öldürür. Doğal afetlere hazırlık iki aşamalıdır. Birincisi, afet öncesi hazırlık:

Binaların usulüne uygun yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Sağlam bina yapılması sağlanır. Depreme dayanıksız binalar yıkılır. İmar planlarında fay hatları belirlenir, üzerine bina yaptırılmaz. Afet mastır planı hazırlanır. Arama, kurtarma personeli eğitilir ve ekipman sağlanır. Toplanma alanları, seyyar hastane, seyyar fırınlar, seyyar tuvaletler, seyyar mutfak, seyyar baz istasyonu, çadır, yatak hazırlanır ve işler durumda bulundurulur, nerelerde kurulacağı saptanır.

Eğitimli ekiplerin, hangi ilde görev yapacağı önceden belirlenir. Afet anında emir beklemeden, kullanacakları araçlar-gereç ve aletlerle görev yerine hareket eder, gittiği ilin kriz masasının emrine girer. Aldığı emre göre hareket eder…

İnşaat yapılırken, İmar Kanunu ve yönetmeliklere göre önce zemin etüdü yapılır. Zemin uygunsa mimar projesini çizer, inşaat mühendisi statik hesaplarını yapar. Sonra izin verilir. Projesine uygun imalat yapılıp yapılmadığı kontrol mühendislerince denetlenir…

İnşaat izni vermeye; Belediyeler, mücavir alan dışında valiler ve Bakanlık yetkilidir. Binanın usulüne uygun yapıldığı saptandıktan sonra oturma izni verilir…

Afet anında ve sonrasında yapılacaklar:

Arama kurtarma tam bir disiplin içinde gerçekleştirilir. Yaralılar, hastahaneye kaldırılır, vefat edenler en kısa zamanda defnedilir. Hazır bulundurulan seyyar kurumlar, çadırlar kurulur. Yağmalama ve hırsızlık olayları için önlem alınır. Ana yollar, köprüler, tüneller hava alanı ve haberleşme kanalları açık tutulur…

Etkilenen ve yıkılan binaların raporları çıkarılır, hasarlı binalar yıkılır. Halkın barınma, su, tuvalet ve yemek ihtiyacı karşılanır. Yıkılan evlerin yerine depreme dayanıklı yeni binalar yapılır. Sorumlu varsa haklarında işlem yapılır. Anlattıklarım, afetle ilgili yapılması gereken normal görevlerdir…

Son depremde sadece binalar değil, havaalanları, karyolaları ve otoyollar da hasar gördü. Hava,  karayolu ulaşımı ve haberleşme aksadı. Bina ve yol yapımında eksik ve kalitesiz malzeme kullananlardan depreme dayanıksız yaptıkları inşaatların bedeli istenip, geri alınacak mı? Yargı önünde hesap sorulacak mı? Yoksa yapanın yanına kar mı kalacak?

Devlet, halkın can ve mal güvenliğini korumakla görevlidir. Bunu yaparken yasalara, bilimsel verilere uygun davranır.  Kamu binaları, doğal afet anında halkı koruyacak, doyuracak, tedavi edecek yerlerdir, ayakta kalmalıdır. Yıkılması halka yapılacak yardımları aksatır. Can ve mal kayıplarını artırır…

Peki, gelişmiş ülkelerde az hasarla atlatılan deprem, bizde neden can ve mal kaybına sebep oluyor? 1999 ve 2020 depremlerinden yeterli ders çıkarılmadığı için mi? İnşaatlarda gerekli denetim yapılmadığı için mi? Projesiz binalara imar affı çıkarıldığı için mi? Malzemeden çalındığı için mi? Çürük binaların yapımına ses çıkarılmadığı için mi? Zamanında müdahale edilmediği için mi? Bunu mutlaka sorgulamamız gerekir.

Doğal afetin ne olduğunu öğrenip sorgulamadığımız, birey olarak üzerimize düşen görevi yerine getirmediğimiz için, hepimiz sorumluyuz. Deprem bir doğa olayıdır. Korunmak için alınacak önlemler de bilimsel olmalıdır…